اوراق قرضه

بسیاری از ما برای خرید خانه یا خودور به وام نیاز داریم. گاهی کسب وکارها نیز، برای تامین مالی فعالیت های خود جهت ورود به بازار های جدید یا نوآوری ها نیاز به وام دارند. اما بیشتر بانک ها توان تامین منابع مالی آنها را ندارند. به همین دلیل به دنبال راه دیگری برای تامین مالی خود هستند.یکی از این راه ها استفاده از صدور اوراق قرضه برای افرادی است که می خواهند آن را خریداری کنند. در نتیجه اوراق قرضه همان وام است. با ما همراه باشید تا در این باره بیشتر به گفتگو بپردازیم.

فرض کنید شرکت الف اوراق قرضه منتشر کرده و شما این اوراق قرضه رو خریداری می کنید .در واقع شما به شرکت الف که صادر کننده این اوراق است پول قرض داده اید تا تامین مالی انجام دهد و در مقابل ، شرکت الف در طول مدت وام به شما بهره بپردازد.

مقدار و دوره پرداخت بهره به شرایط اوراق منتشره بستگی خواهد داشت، هرچه این اوراق بلند مدت تر باشد بهره دریافتی شما بالاتر خواهد بود. پرداخت بهره اوراق با درامد ثابت بصورت ماهانه، سه ماهه، نیم ساله و سالانه می باشد. زمانی که اوراق قرضه به موعد سررسید خود می رسد شرکت الف اصل پول را به شما بازپرداخت می کند.

برای قرض دهنده که شما باشید، اوراق قرضه مثل سهام است و نوعی سرمایه گذاری به شمار می رود. اما تفاوت در این است که سهام وام محسوب نمی شود. سهام به معنی مالکیت در یک شرکت می باشد که با توجه به میزان سود شرکت به سهام شما سود تعلق می گیرد. برای همینه که سهام پر ریسکتر است. اما اوراق قرضه غالبا نرخ بهره ثابت دارند و به همین دلیل  کم ریسکتر هستند. برخی ارواق نیز نرخ شناور دارند که با توجه به شرایط بازار بهره پرداخت می شود. نکته دیگر در مورد اوراق با درامد ثابت، قابل معامله بودن آن است بطوری که اگر شخصی اوراق با درآمد ثابت خود را کم تر از مقدار اسمی آن بفروشد فروش با تنزیل صورت گرفته است و اگر بالاتر بفروشد بیان می شود که اوراق با صرف به فروش رفته است.

 انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه دولتی: دولت ها برای تامین مالی برنامه ها، پرداخت  حقوق و صورت حساب های خود اوراق قرضه منتشر می کنند. اوراق قرضه در کشورهای که ثبات اقتصادی بالاتری دارند جزء امن ترین سرمایه گذاری ها به شمار می رود. و در کشورهای درحال توسعه این اوراق قرضه می تواند دارای ریسک بالاتری می باشد.

اوراق قرضه شهرداری: شهرداری ها برای تامین مالی پروژه های خود مانند ساخت مدرسه، بیمارستان، ایجاد و ساخت خیابان دفاتر اداری و.... اقدام به صدور اوراق قرضه می کنند. شهرداری ها معمولا مواقعی که هزینه پروژه های در دستشان بیشتر از مالیات جمع آوری شده باشد اقدام به صدور اوراق قرضه می کنند. از مزیت های اوراق شهرداری معاف از مالیات بودن آن است.

اوراق قرضه شرکتی:  کسب وکار ها نیز می توانند برای تامین مالی پروژه های خود اقدام به انتشار اوراق قرضه کنند. ریسک اوراق قرضه شرکتی از اوراق قرضه دولتی بیشتر می باشد ولی بازدهی آن بالاتر می باشد. همچنین حق انتخاب در اوراق قرضه شرکتی بیشتر است ولی  این اوراق از مالیات معاف نیستند.

چند نکته مهم در مورد اوراق قرضه شرکتی

در خرید اوراق قرضه شرکتی توجه به میزان ریسک این اوراق بسیار مهم است.شما به عنوان یک سرمایه گذار هیچ گاه دوست نخواهید داشت که پول خود برای اوراق کم بازدهی صرف کنید که امکان ورشکستگی آن 50-50 باشد. قبل از خرید این اوراق به بررسی وضعیت مالی شرکت و چشم اندازه آن بپردازید. و از میزان جریان نقدی، بدهی ها ونقدینگی شرکت مطمئن شوید.

برای محاسبه و سنجس میزان ریسک و رتبه بندی شرکت ها از فرمول خاصی استفاده می شود . معمولا از رتبه بندی حروف الفبا استفاده می شود. بطور مثال رتبه ی AAA به اوراق ایمن و کم ریسک اختصاص دارد و رتبه D به پر ریسک ترین اوراق قرضه تعلق می گیرد. اوراق قرضه ایمن غالبا کم بازده می باشند. ولی شما می توانید از بازگشت بهره و اصل پول خود مطمئن باشید.

در مقابل اوراق با ریسک بالا که رتبه پایینی از نظر اعتباری دارد هیچ تضمینی برای بازگشت پول شما وجود ندارد، اما اگر برگردد، همراه با بهره ای بسیار خوبی خواهد بود.

اصطلاحات اوراق قرضه 

اصطلاحاتی که باید قبل از خرید اوراق قرضه با آن آشنا شوید:

• وعد سررسید: اوراق قرضه با توجه به نوع آن، دارای طول عمر هستند. این طول عمر می‌تواند از ۱ ماه تا ۵۰ سال طول بکشد.
• فراخوانی: شرکت منتشر کننده اوراق می تواند هرزمانی اوراق را فراخوانی کند . یا به عبارت ساده تر شرکت پیش از موعد سر رسید اقدام به بازخرید اوراق قرضه کند.

• امکان فروش :  برعکس فراخوانی می باشد به این صورت که خریدار می تواند اوراق  قرضه را پیش از موعد  سررسید با همان ارزش اصلی اوراق، به فروشنده بفروشد. خریدار هر زمانی نمی تواند این کار را انجام دهد با این حال، فروشنده باید از پیش برای آن زمان بندی کند

• اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل: این اوراق را می توان به سهام شرکت منتشره کننده اوراق  تبدیل کرد. در هنگام انتشار اوراق قرضه قابل تبدیل  زمان و قیمت برای تبدیل به سهم دقیق مشخص می گردد. این اوراق در ابتدا نرخ بهره پایینی به آن تعلق می گیرد ولی می توانند تعداد بیشتری سهم هنگام تبدیل به دست آورد
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده : این اوراق را توسط وثیقه ای تضمین می کنند که نشان دهنده دارایی کافی شرکت منتشره  می باشد. که در صورت ورشکست شدن شرکت ،پول یا دارایی های شرکت به دارندگان اوراق تعلق می گیرد.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌نشده: این اوراق تضمینی ندارند و تنها تضمین اعتبار شرکت منتشر کننده اوراق می باشد، اوراق دولتی در این دسته اوراق قرار دارند چرا که خود دارای اعتبار کافی می باشند.

اوراق مشارکت

نوع دیگری از اوراق که در ایران توسط دولت، شهرداری و شرکت‌های دولتی یا خصوصی برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی کشور منتشر می‌شود اوراق مشارکت می باشد . دستور‌العمل و ضوابط انتشار این اوراق بر عهده‌ی بانک مرکزی است.

 تنها تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه در این است که پول‌های دریافتی از صدور اوراق مشارکت باید در طرح‌های مشخص عمرانی، تولیدی یا خدماتی به کار گرفته شوند؛ اما در اوراق قرضه، برای صادرکننده محدودیت خاصی وجود ندارد.