بر اساس قانون بازار اوراق بهادار که در آذرماه سال 1384 به تصویب رسیده، وظایف متعددی برعهده بازار بورس اوراق بهادار است که مهمترین آن نظارت بر بورسهای مختلف است.
وظیفه هر بورس هم فراهم کردن بستری مناسب برای معامله نوع خاصی از داراییهاست. بسته به دارایی مورد معامله در هر کدام از آنها، به 4 گروه دستهبندی میشوند:
1-اوراق 2- کالا 3- انرژی 4 –ارز
بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و رسمی است که در آن داراییهای مالی مثل سهام، اوراق مشارکت و … تحت ضوابط خاص و معین معامله می شوند. بیشتر سرمایه گذاران در این بخش از بورس فعال هستند.
ویژگی بارز بورس اوراق بهادار شرایط پذیرش شرکتهاست. بطوری که پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار نیازمند رعایت شرایط و استاندارهای خاص سازمان بورس است.
شرکتهای سهامی عام تا شرایط مد نظر سازمان بورس را نداشته باشند نمیتوانند وارد بورس شوند. این استاندارها و الزامات خاص سازمان بورس باعث شده که شفافیت اطلاعاتی در این بازار نیز نسبت به سایر بازارها بیشتر باشد.
البته شرکتهایی که امکان ورود به بازار بورس اوراق بهادار را ندارند، میتوانند وارد بازار فرابورس شوند.
شرایط ورود به فرابورس راحتتر است و از این جهت شفافیت اطلاعات در آن کمتر و بنابراین ریسک معاملات در آن بیشتر است. با این حال اگر شرکتی در فرابورس فعالیت داشته باشد، میتواند نظر مثبت سازمان را جلب کند و بعد وارد بازار بورس شود.
بورس کالا
بورس کالا , بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضهکنندگان, کالای خود را عرضه و کالاک مربوطه پس از بررسیهای کارشناسی و قیمتگذاری توسط کارشناسان آن بازار به خریداران عرضه میشود. در اين بورسها, معمولاً کالاهای خام و فرآورینشده مانتد قلزات؛ پنبه, گندم, برنج و... داد و ستد میشوند. یکی از مزایاک بورس کالا. حضور نهادهای نظارتی و تنظیمگری است که تمامی تولیدکنندگان؛ مصرفکنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها, از مزایای مترتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار میشوند. به طور کلی, شرکتکنندگان در بورس کالا به دو دسته تقسیم میشوند. دسته اول کسانی هستند که میخواهند از ريسك نوسان قیمتها در امان باشند و در بورسهای کالاء به شناخته میشوند, مانند تولیدکنندگان کالاء (Hedger) عنوان خطریوش مصرفکنندگان عمده و... . دسته دوم, بر خلاف گروه اول کسانی هستند که از نوسانات قیمت استفاده کرده و سود خود را حداکثر میکنند.
بورس انرژی
ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز و دارنده یکی از بزرگترین ذخایر و منابع هیدروکربوری جهان شناخته میشود. از سوی دیگر با توجه به رویکرد مطرح در سند چشم انداز ١٤٠٤ در ارتقاء جایگاه جمهوری اسلامی ایران به کشور اول منطقه از لحاظ اقتصادی، سیاسی ، علمی و … لزوم تاسیس بازاری متشکل جهت کشف قیمت و معامله نفت به عنوان یک کالای استراتژیک در منطقه بیش از گذشته احساس و همین موضوع زمینه ساز طرح قیمت گذاری نفت در داخل کشور شد .از آنجا که یکی از بهترین و شفافترین مکانیزمهای قیمت گذاری محصولات، عرضه آنها در بورس میباشد، در اوایل دهه ٨٠ایده تاسیس بورسی برای انجام معاملات نفت طی فرآیندی مشترک میان وزارتخانه های نفت و اقتصاد شکل گرفت. در فاز نخست برای محقق شدن این ایده در اواخر بهمن ١٣٨٦ مبادلات فرآورده های نفت و پتروشیمی در بازار سرمایه آغاز گردید. از سویی با وجود زیرساختهای موجود در صنعت برق کشور که آن را از کشورهای منطقه متمایز میسازد، همزمان با فعالیتها در راستای شکل گیری بورس نفت، لزوم راه اندازی بورس برق در ادامه توسعه بازار برق کشور احساس شد.